Jednym z najczęściej przytaczanych wyroków świadczącym o upolitycznieniu sądownictwa Polski Ludowej jest skazanie w procesie tzw. „aferze mięsnej” (listopad 1964 – luty 1965) na karę śmierci Dyrektora Miejskiego Handlu Mięsem Warszawa – Praga Stanisława Wawrzeckiego.
Był to proces pokazowy, mający napiętnować publicznie wysoko postawionych bonzów, jakoby winnych perturbacjom w zaopatrzeniu stolicy w mięso i jego przetwory.
Członkowie Biura Politycznego Komitetu Centralnego PZPR, a zwłaszcza jego Pierwszy Sekretarz Władysław Gomułka, sprawowali osobisty nadzór nad przebiegiem głośnego procesu, a zwłaszcza jego jak najszerszym rozpropagowaniem w środkach masowej informacji.
Kierownictwo polityczne PRL zdecydowało się na wykorzystanie do przeprowadzenia procesu przepisów Dekretu z dnia 16 listopada 1945 r. o postępowaniu doraźnym (Dz. Ustaw Nr 53 poz. 301) zamiast stosowanego w latach sześćdziesiątych w podobnych procesach dotyczących przestępstw gospodarczych trybu zwyczajnego określonego obowiązującym jeszcze wówczas przedwojennym Kodeksem postępowania Karnego (Dz. Ustaw z 1932 r. Nr 83 poz. 725).
Jak w każdym przypadku postępowania doraźnego wyrok nie podlegał zaskarżeniu, a o każdym wykonanym wyroku śmierci należało podać do powszechnej wiadomości z wymieniem osoby skazanego oraz istoty popełnionej zbrodni.
Warto w związku z tym przypomnieć, iż w okresie II Rzeczypospolitej przestępstwa tzw. „urzędnicze”, a taki właśnie charakter nadano w 1964 roku „aferze mięsnej”, zagrożone były surowymi karami, do kary śmierci włącznie.
Tak drakońskie kary wynikały z postanowień ustawy z dnia 30 stycznia 1920 roku w przedmiocie odpowiedzialności urzędników za przestępstwa popełnione z chęci zysku. (Dz. Ustaw Nr 11 poz. 60), która stanowiła, iż urzędnik winny popełnienia w związku z urzędowaniem i z pogwałceniem obowiązków urzędowych lub służbowych. Kradzieży lub przywłaszczenia (sprzeniewierzenia) albo udziału w tychże, jeśli mienie, skradzione lub przywłaszczone (sprzeniewierzone), było mu dostępne lub powierzone z powodu służby lub stanowiska służbowego. oszustwa lub udziału w niem, jeżeli oszustwo popełniono w ten sposób, że winny w zamiarze osiągnięcia dla siebie lub osoby trzeciej nieprawnej korzyści majątkowej wyrządził innemu szkodę majątkową przez wprowadzenie w błąd lub utrzymywanie w błędzie za pomocą przedstawienia okoliczności fałszywych albo przekręcania lub ukrywania prawdziwych. Przyjęcia bądź podarunku lub innej korzyści majątkowej, bądź obietnicy takiego podarunku lub korzyści majątkowej, danych w zamiarze skłonienia go do pogwałcenia obowiązków urzędowych lub służbowych, albo żądania takiego podarunku lub korzyści majątkowej. innego przestępstwa służbowego, popełnionego z chęci zysku i z pogwałceniem obowiązków urzędowych lub służbowych w byłej dzielnicy rosyjskiej i pruskiej, a w byłej dzielnicy austriackiej nadużycia władzy urzędowej, popełnionego z chęci zysku - będzie karany śmiercią przez rozstrzelanie.
Podobnie karano usiłowanie dokonania wymienionych przestępstw oraz osoby „cywilne” (nie będące urzędnikami) uznane winnymi przekupienia urzędnika w celu skłonienia go do popełnienia jednego z przestępstw, których ustawa dotyczyła. Oczywiście iż „cywile” nie odpowiadali karnie w przypadku gdy przyczynili się do wykrycia lub udowodnienia dokonanego przekupstwa. Odpowiedni pełen skruchy donos winien wpłynąć do kompetentnych władz przed wykryciem przez nie przestępstwa.
Także dobrowolne wynagrodzenie szkody spowodowanej przestępstwem zanim władze ujawniły przestępstwo powodowało uwolnienie od kary.
Ustawa nie obejmowała osób, które nie ukończyły lat 21 oraz przestępstw dokonanych przed wejściem w życie ustawy.
Sprawy o przestępstwa przewidziane w ustawie rozpoznawane były w składzie trzech sędziów państwowych we wszystkich instancjach. Jeżeli w I instancji wyrok orzeczono jednomyślnie stawał się on prawomocny z chwilą ogłoszenia.
Rada Obrony Państwa 6 sierpnia 1920 roku, czyli w momencie bezpośredniego zagrożenia Warszawy przez wojska sowieckie, poddała przestępstwa, popełnionych przez urzędników z chęci zysku, orzecznictwu sądów doraźnych (Dz. Ustaw Nr 73 poz. 501).
Prawie bez zmian pozostał zakres przestępstw urzędniczych popełnionych z chęci zysku, a karanych najwyższym wymiarem w ustawie z dnia 18 marca 1921 roku o zwalczaniu przestępstw z chęci zysku, popełnionych przez urzędników. (Dz. U. Nr 30 poz. 177).
W przypadku wojskowych popełniających przestępstwa z chęci zysku karę śmierci stosowano na mocy ustawy z dnia 1 sierpnia 1919 r. o odpowiedzialności osób wojskowych za przestępstwa z chęci zysku. (Dz. Praw Nr 64 poz. 386). W tym przypadku przyjęto granicę 2 000 marek polskich (57 ówcześnie wysoko cenionych dolarów), powyżej której kradzież, przywłaszczenie mienia lub przekupstwo mogły narazić wojskowego na rozstrzelanie.
http://laurahuta.blogspot.com
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz